آیا ثبت برند اجباری است ؟

ضرورت قانونی ثبت لوگو و علامت

امروزه نشان ها و علایم تجاری نقش پر اهمیتی در ارزش محصولات شرکت های تجاری ایفاء می کنند. بسیاری از شرکت های تجاری هزینه های هنگفتی برای طراحی و اجرای لوگو و علامت محصولات خود صرف می کنند. از نظر ماهیتی لوگو یا علامت تجاری باید بتواند محصولات و خدمات یک واحد اقتصادی را از محصولات و خدمات مشابهی که توسط واحد های دیگر تولید می شود، متمایز سازد. همچنین لوگو و علامت می بایست معرفی کننده خوبی برای مبداء تولید محصولات یا زمان تولید آن باشد.

لوگو و علامتی که برای محصولات شرکت به کار می رود ممکن است آنچنان نقش تعیین کننده ای برای جلب نظر مشتریان داشته باشد، که بسیاری از رقبا به فکر کپی کردن و سرقت ادبی آن طرح می افتند. گاه سرقت ادبی لوگو و علامت تجاری خسارات جبران ناپذیری را به واحد های کوچک و بزرگ اقتصادی وارد آورده است. برهمین مبنا در کنفرانس های بین المللی از جمله کنوانسیون پاریس بر لزوم حمایت دولت ها از مالکیت معنوی نسبت به نشان تجاری تاکید شده است.

در حقوق ایران طبق قانون ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح های صنعتی هرگونه لوگو، نشان یا علامت تجاری می بایست در اداره مالکیت صنعتی به ثبت برسد. در ادامه این آموزش مراحل قانونی ثبت برند را مورد بررسی قرار می دهیم.

مراحل قانونی ثبت لوگو و علامت به شیوه حضوری

در شیوه حضوری بعد از گرفتن استعلام برند برای ثبت لوگو و علامت می بایست به اداره مالکیت صنعتی (زیر نظر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور) مراجعه نمود. برای ثبت لوگو و علامت باید اظهارنامه ثبت را تنظیم کرده و به اداره مالکیت صنعتی تحویل داد. اظهارنامه برگه ای است که مشخصات برند و نشانی که تقاضای ثبت آن می شود در آن قید می گردد. تقدیم اظهارنامه به اداره مالکیت صنعتی به معنای درخواست ثبت لوگو و علامت تجاری است. اظهارنامه باید دربردارنده موضوعات زیر باشد:

• نام شرکت یا واحد اقتصادی که علامت یا لوگو به نام آن به ثبت می رسد.
• نام طراح یا صاحب امتیاز لوگو یا علامتی که تقاضای ثبت آن می شود.
• اعلام این موضوع که لوگو یا علامتی که تقاضا ثبت آن شده است برای چه محصولات یا خدماتی مورد استفاده قرار می گیرد.
• علاوه بر موارد فوق نمونه طرح لوگو یا علامت نیز باید به اظهارنامه ثبت لوگو ضمیمه شود.
• همچنین در صورتی که طرح یا لوگو دارای نمونه سه بعدی یا ماکت باشد، متقاضی می تواند نمونه یا ماکت را به اداره مالکیت صنعتی تحویل دهد.

چنانچه شرایط قانونی توسط مامور اداره مالکیت صنعتی محرز گردد، مجوز صدور آگهی ثبت لوگو و علامت صادر می شود. آگهی مزبور باید یک نوبت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار به چاپ برسد. در آگهی نمونه طرح لوگو یا علامت درج می گردد و همچنین قید می شود در صورتی که شخصی نسبت به طرح مزبور ادعای حقی دارد، ظرف مهلت 30 روز مدارک و مستندات خود را به اداره مالکیت صنعتی تحویل دهد. چنانچه برای ثبت لوگو و علامت معارضی پیدا نشد، اداره مالکیت صنعتی علامت یا لوگوی مورد تقاضا را ثبت کرده و به متقاضی گواهی ثبت تقدیم می کند.

مراحل قانونی ثبت لوگو و علامت به شیوه غیر حضوری

برای ثبت لوگو و علامت به شیوه غیر حضوری کافی است به یک دستگاه هوشمند از قبیل تلفن همراه یا رایانه و اینترنت دسترسی داشته باشید. برای ثبت لوگو به شیوه غیر حضوری باید به سامانه اینترنتی مرکز مالکیت معنوی به نشانی iripo.ssaa.ir وارد شد. در سامانه مزبور خدمات الکترونیکی متعددی از قبیل ثبت علامت تجاری، برند، لوگو و … ارائه می شود.

در شیوه غیر حضوری ثبت لوگو و علامت، نمونه طرح لوگو و علامت باید اسکن شده و فایل آن در سامانه ثبت اسناد بارگذاری شود. در این شیوه اظهارنامه ثبت نشان تجاری به شیوه اینترنتی تکمیل می شود. در اظهارنامه مزبور اطلاعاتی از قبیل مالکیت طرح و … وارد شده و پس از تکمیل آن کد رهگیری صادر می شود. پس از انجام بررسی های لازم پاسخ تقاضای ثبت لوگو و برند به متقاضی ثبت اعلام می شود. در شیوه غیر حضوری ثبت برند و لوگو پرداخت حق الثبت می بایست به شیوه اینترنتی و از طریق درگاه بانک های عضو شبکه شتاب صورت گیرد.

موارد غیر قابل ثبت به عنوان لوگو یا علامت

همانطور که اشاره شد لوگو و علامتی که تقاضای ثبت آن می شود، باید نمایانگر ویژگی های اختصاصی محصول یا خدمتی باشد که عرضه می شود. لوگو و علامت ممکن است هر طرح و رنگی داشته باشد، لیکن همه طرح ها و عبارات را نمی توان به عنوان لوگو و علامت برای فعالیت های تجاری به ثبت رساند. مطابق با ماده 32 قانون ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح های صنعتی لوگو و علامت در موارد زیر قابل ثبت در اداره مالکیت صنعتی نیست:

• علامت یا لوگو نتواند محصولات یا خدمات یک موسسه را از محصولات موسسه دیگر متمایز سازد.
• خلاف اخلاق حسنه، موازین شرعی و نظم عمومی باشد.
• مراکز تجاری و مشتری ها را در مورد مبداء تولید محصول یا زمان آن گمراه سازد.
• عین یا تقلید پرچم، نشان نظامی یا سایر نشان های مملکتی یک کشور باشد.
• نام اختصاری یا حروف اول یک نشان یا نام رسمی متعلق به کشور یا سازمان های بین الدولی باشد.
• عین یا مشابه علامت مورد تقاضا قبلاً برای محصول یا خدمتی مشابه توسط شرکت دیگری استفاده شده باشد.
• عین یا مشابه علامتی باشد که پیش از این به نام مالک دیگری ثبت شده باشد.

با پایان رسیدن عملیات ثبت لوگو و علامت، برای دارنده لوگو و علامت برخی از حقوقی قانونی ایجاد می شود:

• حق انحصاری انتشار؛ مالک لوگو و علامتی که به ثبت رسیده است، حق انحصاری برای چاپ و درج علامت ثبت شده بر روی اسناد و محصولات شرکت را دارد.
• حق تقدم؛ با ثبت لوگو و علامت به نام مالک، حق تقدم ایجاد می شود. منظور از حق تقدم این است که بدون رضایت و اجازه مالک نمی توان از برند یا لوگوی ثبت شده استفاده کرد. بنابراین چنانچه شخصی بر خلاف مقررات نسبت به استفاده از علامت ثبت شده توسط دیگری استفاده کند، مرتکب تخلف شده است.